طلاسازی پیشرفته
اصول آموزشی، ابزار تخصصی و فوت‌وفن‌های حرفه‌ای
مقدمه
هنرجویی که مراحل ابتدایی طلاسازی را گذرانده، در سطح پیشرفته باید با اصول علمی، ابزار تخصصی و تکنیک‌های کارگاهی دقیق آشنا شود. طلاسازی در این مرحله تنها بریدن و لحیم‌کردن نیست؛ بلکه شامل کنترل آلیاژها، مدیریت دما، دقت میکرونی در مخراجکاری، طراحی دیجیتال و ریخته‌گری صنعتی می‌شود.
۱. شناخت حرفه‌ای آلیاژهای طلا
چرا آلیاژ؟ طلا خالص (۲۴ عیار) نرم است و برای ساخت زیورآلات دوام کافی ندارد.
استانداردهای رایج:
۱۸ عیار: ۷۵٪ طلا + ۲۵٪ مس و نقره → پرکاربردترین ترکیب در جواهرسازی
۱۴ عیار: ۵۸٪ طلا + ۴۲٪ فلزات سخت → مناسب زیورآلات ظریف و مقاوم
رنگ‌های مختلف:
رزگلد = طلا + مس بیشتر
طلای سفید = طلا + پالادیوم یا نیکل + روکش رودیوم
نکته کارگاهی: در ریخته‌گری، انتخاب ترکیب مناسب مانع ترک‌خوردگی و حباب می‌شود.
۲. ابزارهای تخصصی سطح پیشرفته
الف) ابزارهای سنتی ارتقایافته
اره‌مویی برای برش‌های بسیار ریز
سوهان الماسه برای پرداخت و ایجاد طرحهای دقیق‌تر
مته‌های مخصوص برای سوراخ‌کاری و جایگذاری نگین‌های قیمتی ونیمه قیمتی
و …..
ب) تجهیزات مدرن
لیزر جوش (Laser Welding): اتصال قطعات بدون لحیم، مناسب قطعات ظریف
پرینتر سه‌بعدی رزینی (SLA/DLP): ساخت مدل با دقت ۲۵–۵۰ میکرون
دستگاه ریخته‌گری وکیوم: برای ساخت و تولید سفارشی و عمده مصنوعات طلا
میکروسکوپ کارگاهی (۱۰x – ۲۰x): برای نشاندن سنگ‌های ریز و مخراجکاری و جوشکاری
و …..
۳. مراحل کار در طلاسازی پیشرفته
۱) طراحی دیجیتال
نرم‌افزارهای تخصصی مانند MatrixGold و Rhino
۲) پرینت مدل و قالب‌گیری
رزین “پیرامیت” مخصوص ریخته‌گری استفاده می‌شود.
دمای پخت گچ نسوز:680 تا 830 درجه سانتی‌گراد برای سوختن کامل رزین.
۳) ریخته‌گری حرفه‌ای
دمای ذوب طلا ۱۰۶۴ درجه است، ولی در آلیاژها کمی پایین‌تر می‌آید.
در دستگاه وکیوم، فشار منفی مانع تشکیل حباب می‌شود.
برای قطعات سنگین، از ریخته‌گری سانتریفیوژ استفاده می‌شود.
۴) ساب‌کاری و پرداخت اولیه
استفاده از فرز انگشتی و فرچه الماسی
سنباده‌کاری از زبری ۶۰۰ تا نرمی ۲۰۰۰ برای سطح آینه‌ای
۵) مونتاژ و جوشکاری
لحیم با درصد کادمینوم مناسب برای اتصال مقاوم
در کارهای ظریف، جوش لیزری جایگزین شعله می‌شود تا تغییر رنگ رخ ندهد.
۶) مخراجکاری پیشرفته
روش pavé: نشاندن چندین سنگ کوچک کنار هم با دقت میکرونی
روش channel: قرارگیری نگین‌ها در شیار بدون چنگ
ابزار: قلم‌زن ظریف، میکروسکوپ، انبر مخصوص
فوت‌وفن: فشار بیش از حد روی سنگ باعث لب‌پریدگی می‌شود.
۷) پرداخت و آبکاری نهایی
پولیش با خمیر و صابون مخصوص برای براقیت بالا
آبکاری رودیوم برای طلای سفید و رزگلد → مقاومت در برابر کدرشدگی
۴. فوت‌وفن‌های کارگاهی که استادان استفاده می‌کنند
همیشه قطعات کوچک را در زیر میکروسکوپ تست کنید قبل از اتصال نهایی.
برای جلوگیری از تغییر رنگ، هنگام لحیم‌کاری از اسید بوریک استفاده کنید.
گرد و خاک طلا را در فیلتر و کارگاه جمع‌آوری کنید؛ ارزش آن در طول زمان معادل چند گرم طلا خواهد بود.
در طراحی دیجیتال، همیشه ضخامت قطعات نازک‌تر از 30 میکرون را تقویت کنید تا در ریخته‌گری نشکند.
۵. نتیجه‌گیری
طلاسازی پیشرفته فقط ادامه‌ی همان اصول مقدماتی نیست؛ بلکه ورود به دنیای دقت میکرونی، فناوری مدرن و ترکیب خلاقیت هنری با دانش فنی است. هنرجویی که این مهارت‌ها را بیاموزد، می‌تواند آثاری خلق کند که هم از نظر ساختاری بی‌نقص باشند و هم از نظر زیبایی هنری منحصر به فرد.
